‘Yakalanan’ mülteciden kurtarılan mülteciye

Türkiye’nin Avrupa’ya gitmek isteyen mültecileri engellemeyeceğini açıklamasının ardından Türk basınında mültecilerin ifade edilişinde dikkat çeken bir değişiklik oldu. Düne kadar ‘yakalanan’ mülteciler ‘kurtarılan’ mülteciye dönüştü.

Türkiye’de yaşayan mültecilerin haklarının en çok ihlal edildiği alanların başında medya da geliyor. Medyada çoğunlukla nefret söylemlerine, ayrımcı uygulamalara maruz kalan mülteciler haberlerde ancak kriminalize edilerek yer alabiliyorlar. Mültecilerin medyadaki mevcut temsili, mültecilere yönelik ön yargıları tetiklerken Türkiyeliler ile mülteciler  arasındaki uyumu da güçleştiriyor. *

Hak ihlallerinin en çok yapıldığı haber konularının başında ise geçişleri durdurulan mültecilere dair haberler geliyor. Mültecilerin, Evrensel İnsan Hakları Beyannamesi’nde yer alan iltica hakkı kullanmaya çalışması basında suçmuş gibi yer alıyor. Haber metinlerindeki kullanılan ‘yakalandı’, ‘operasyon’ ve ‘kaçak’ gibi ifadelerle de mülteciler suç ile ilişkilendirilmeye çalışılıyor. Çok az medya kuruluşu mültecilerin iltica hakkının engellendiğine dikkat çekerek bu tür haberlere yer verdi.

Türkiye’nin, Avrupa’ya geçmeye çalışılan mültecilere engellemeyeceğini açıklamasından ardından medya kuruluşları gözünü mültecilere çevirdi. Sınırlı sayıda da olsa mikrofon mültecilere uzatıldı ve canlı yayınlarda mültecilerin bota binerek denize açılışı verildi.

Avrupa’ya geçmeye çalışırken engellenen mültecilere dair ajansların servis ettiği haberlerin dili istemeden olsa da değişti. Türkiye tarafının izin verdiği ancak Yunanistan tarafından geri itilen mülteciler bir anda ‘kurtarıldı’ ifadeleri ile basında yer almaya başladı. Türkiye’nin geçişleri engellemeye çalışması unutuldu ve ‘suçlu’ mülteciden ‘yardıma muhtaç’ mülteciye geçiş yapıldı.

*İltica ve Göç Araştırmaları Merkezi Medya 18 Aylık İzleme Raporu (https://igamder.org/uploads/belgeler/Medya18AylikIzlemeRaporu.pdf)